Ojgyn z Pnioków

Idzie tego tyż posuchać na http://www.ojgyn.blog.onet.pl Sómy już bez szejść lôt we tyj Uniji Ojropyjski i ludzie (nó, chopy, chopy ... ludzie) łozprawiajóm roztomajte wice, chocia i ku tymu zawdy sie poradzóm powadzić. I możno tyż wadziyli by sie i moje kamraty u Pyjtra przi piwie kiejby niy jedyn istny wigyjc, mój richticzny kamrat, ftory zawdy poradzi cosik szpasownego wypiytnościć niy napocznół rzóndzić: Italijôk, Żabojad i Pepik zicnyli we szynku przi piwie (i niy ino). Tak po śtyruch rajach napoczynô Italijaniec: – Wiycie chopy, jak sie chyci naszô dziołcha we tajli, we pasie, to ci sie wrółz palcyska szczasnóm i zawrzóm do kupy. I to niy skuli tego, iże my chopy mómy take krótkie palcyska, ino beztóż, co nasze dziołchy sóm takie szlangówy, sóm take ciynke we tajli choby wespy. – E, tam – gôdô Żabojad – nasze frele, kiej sie siednóm przi szynkwasie na tych wysokich stołkach, to sióngajóm szłapami aże do ziymi. I to niy skuli tego, iże te stołki sóm take maluśke, ino beztóż, iż łóne majóm ci take dugachne szłapy. – Mogecie gôdać co kcecie – pado na to Pepik – ale, kiej jô wylazuja rano do roboty, to sie zawdy klepna pôrã razy moja starô po rzici i kiej przilazuja ze gruby nazôd, to jesce ji sie półrzitki dyrgotajóm. I to blank niy skuli tego, co łóna mô telo, srogo rzić, ino beztóż, ... iże jô terôzki we tyj Uniji Ojropyjskij tak krótko bakóm!

Możno niy lza szpasować skorzij Wielaknocy ale ... Wiycie! Majóm bezmać zakôzać wszelijakij ryklamy piwa. Ja, majóm ...A tak po prôwdzie, to sie ino starô Jóndercyno raduje. Jeji pies sie ciyngiym gawcy we telewizyjor i beztóż durch słepie piwo. Pewnikiym terôzki, kiejby niy uwidziôł tego ci: „tyskie ponad wszyjskie”, „dwa żubry szczimióm” abo tyż „po godzinach LECH”, to na isto zacnie słepać woda abo mlyko. I tu mi sie spómnioł taki fal. U Pyjtra we kaczmie spiyrali sie festnie Jółzel z Bercikiym, kiere piwo jes ci na isto lepszejsze: jasne abo ćmawe? Na to wlôz cwergowaty Walduś i po jakisik kwilce padô: – Dejcie mi pieróny pokój ze ćmawym piwym. Kiej jô ci we łóński pyndziałek wysłepôł dwanôście zajdli światłygo piwa, to mi nic niy bóło. A kiej zatym mie ino diosek podkusiół i wyduldôłech na to śtyry szopy ćmawygo piwa, to zarôzki żech napocznół sfrocać i do rana żech sie rady niy wiedziôł ! A już przeca kiejsik Hajna-gołymbiôrz u Pyjtra we kaczmie tuplikowôł, co jimu styknie ćmawe piwo i jasne świôtło, coby być blank napranym. I tak po mojymu, to zawdy jes lepsze piwo (możno i ze cyjntlóm) niźli klachy mojij staryj ze sómsiôdkóma na siyni abo u Pióntcynyj w magli. Ino, co tak po prôwdzie ze wszyskim trza mieć miara. Moja Elza – tak dlô przikłôdu – to blank niy miarkuje eźli jô co wysłepôł, podwiyl niy napoczynóm mojigo basztarda uczyć pić ze flaszki abo naszô kukówka ze zygôra niy ucza śpiywać: „gorolu, cy ci niy żôl”. I tak wól niy wól, piwo ludzie na ryklamach niy muszóm łoglóndać, a .... zółwizół je bydóm słepać wiela ino wlejzie. Idzie to tyż posuchać na http://www.ojgyn.blog.onet.pl

Wiycie! Przitrefiyło ci sie to jednymu mojimu kamratowi Pyjtrowi ze ftorym jużech niy jedna halbecka łobalół. Jak to bóło, i co ci sie tyż tak na isto tymu chopowi przidarziło rzykna tak: Erbnół ci łón we gyrichcie srogo sztrofa, bo piznół ci bół paryzolym jedna tako mamzela. A bóło ci to jakiesik kielanôście lôt tymu nazôd, kiej ci to jesce we samtyjszych bankach tyrali szafnery ze takim kastlikiym na pôsku powiyszónym na karku we kierym mieli drobniôki do wydowaniô restu i ze takim dinksym na kecie do dziurkowaniô biletów. Nó ale, jadymy podle raje: Tyn sóndca (a możno to bóła syndzinô?), we chorzowskim magistracie, kiej już wszyjsko we papiórach łobadôł gôdô do naszego Pyjtra: – Nó, tóż łozprawiejcie sam nóm gynał po jakiymu pizliście sam ci ta kobiyta w bance bez łeb paryzolym? – Wysoki Sóndzie! Panie syndzio, to tak po prôwdzie bóło tak – napoczynô Pyjter opaternie. – Łońskigo roku po „Dniu Hutnika” wszyjsko ci mi sie blank podrzistało i wlozech do banki, do „szóstki”, a skuli tego coch boł ździebko chycony, napocznołech krajzować tam a nazôd miyndzy Katowicami a Bytóniym. Tak przi trzecij zwyrtce, kole Rozbarku zicła ci sie wele mie ta bezkurcyjo a jô styrcoł przi łoknie, coby deczko luftu chycić. Siedła se i we łokno kukała aże prziszoł ku nij szafner. Nó i łóna napoczła: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wycióngô ceski, zawiyrô bojtlik, dowo ceski szafnerowi. Szafner kuko, pado ku nij: – Paniczko, ale to jes ździebko knap, za mało! To łóna juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wycióngô złociok, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wkłôdô rajn bôjtlik, zawiyrô taśka i dowo złociok szafnerowi. Ale, iże miała tyn ceski łod szafnera nazôd, tóż juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wrajzuje rajn tyn ceski, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wrajzuje bôjtlik, zawiyrô taśka. Szafner jeji dowo bilet. Nó, tóż łóna juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wrajzuje bilet i zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wkłôdô tam bôjtlik, zawiyrô taśka. – Tu majóm paniczko jesce pióntka nazôd – pado szafner. – Ja? To gryfnie – pado ta łoszkliwô baba i juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wtykô tam pióntka, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wrajzuje bôjtlik, zawiyrô taśka. Szafner doszôł już do poły tego pyndla, wróciół sie nazôd i gôdô ku mamzeli: – A wyboczóm mi łóni ale cosik mi sie zdô, iżech niy zrobiół dziurki we waszym bilecie. Nó, tóż łóna juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wycióngô bilet, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wkłôdô tam bôjtlik, zawiyrô taśka i dowo bilet szafnerowi. Tyn kuknół, pedziôł, co wszyjsko do porzóndku i dôł tyn bilet nazôd babie. A łóna snowa: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wrajzuje rajn bilet, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wkłôdô tam bôjtlik, zawiyrô taśka. Dwa przistanki my przejechali i wlôz do banki kanar, znacy kóntroler. – Bilety do kóntroli !!!– zawrzesknół do wszyjskich. Nó, tóż ta baba nic, ino: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bôjtlik, wycióngô bilet, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka wkłôdô tam bôjtlik, zawiyrô taśka i dowo bilet kóntrólerowi. Tyn ci modrym blajsztiftym zrobiół sztrich na bilecie i rzyko prziliźnie ku babie: – Piykne dziynki, sam môcie swój bilet nazôd – pado kanarek. Tóż łóna juzaś: łotwiyrô taśka, wycióngô bôjtlik, zawiytro taśka, łotwiyrô bôjtlik, wtykô rajn bilet, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wrajzuje bôjtlik, zawiyrô taśka. – A, iże jechała łod Bytónia aże do Katowic, to tak wele Wesołygo Miasteczka jesce jedyn kanar wlôz do banki – tuplikuje dalszij Pyjter. – Bo wiedzóm łóni Wysoki Sóndzie, te kanary to ci terôzki wachujóm kôżdy we jejigo mieście (tak jejim kôzôł tyn dyrechtor łod PKT) i zasik rycy : – Bilety do kóntroli!!! Baba bóła mónter i łod nowa: łotwiyrô taśka, wycióngô bojtlik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bojtlik, wycióngô bilet i dowo go kontrolerowi. Tyn kuknół, łobadôł i dôł ji go nazôd. A łóna bez tyn czôs: łotwiyrô taśka, wycióngô bojtik, zawiyrô taśka, łotwiyrô bojtlik, wrajzuje rajn bilet, zawiyrô bôjtlik, łotwiyrô taśka, wkłôdô rajn bojtlik, zawiyrô ... – Panie Pyjter! A coby wôs pierón szczelół – wrzesknół syndzia. – A dyć dejcie pokój ze tóm taśkóm i bôjtlikiym, bo niy szczimia!!! – A szczelół, szczelół Wysoki Sóndzie. I beztoż tyż praskołech ci ta łoszkliwô kamela paryzolym, boch nic inkszego przi sia niy miôł!!! Idzie to ale tyż posuchać na http://www.ojgyn.blog.onet.pl

Mój kamrat Ecik łod Pytlicki to sie łostatnio jakisik łoklapniynty i na fresie posmorszczany zrobiół. Na isto, niymocny. I to niy coby go łorôz cosik targało. To niy. Ino wiycie, mu sie ciyngiym zdo – a prawiół mi to na słodach we naszyj siyni – iże na co ci wejzdrzi, to sztyjc widzi babskie cycki. Widza, iże sie karlus tropi – bo to idzie ło rozum przińść – tociech go smówiół, coby poszôł do dochtora. Pokwanckôł sie Ecik do lazarytu i môcie anóng? Trefiół choby na łostuda na gryfnô dochtórka. Ta mu sie kôzała zicnóńć na taki skórzanny hoker, wybadała co i jak, i zacynô: – Panie Pytel, a pedzóm mi Łóni – a pokazuje mu apluzina – co łóni widzóm ? – Anó, dochtórko – pado Ecik – to je jedyn cycek babski. – Hm, ... a terôzki coście panie Pytel dojzdrzili? – pytô sie ta dochtórka i pokazuje mu gryfnó, zowcitô birna. – Tyż babski cycek – pado côłkiym na richtik Ecik. Dochtórka sie tak ździebko zgańbióła, lica ji sie zacerwiyniyli, filuje tak naobkoło po tyj izbie i łorôz pokazuje Ecikowi taki epny weker, kiery tyczół we winklu izby. – Mogóm mi łóni pedzieć co jim sie przipóminô? Ecik luknół ze zadku, kuknoł z przodku, robi sie cerwióny na pysku i tak côłkiym po cichuśku – a ciyngiym sie gawcy na tyn pyndel łod zygara, kiery kiwô sie rółz w lewo, rółz we prawo – kiwô gowóm nikiej tyn pyndel ze tego srogigo zygôra. Kuś-kuś, kuś-kuś, kuś-kuś, tak choby kuskowoł dwa babskie cycki.

Móm nadziyja, iże ... ino we tyj jego palicy! Ale mojij gowy za to niy dóm!

Przilôz ci rółz jedyn blóndin (ja, chop to bół!) do dochtora we krankynhałzie u nôs na Pawła. – Panie dochtór, panie dochtór jô ci móm ciyngiym srogo utropa: ani niy móm kamratów, żôdyn gizd niy kce symnóm gôdać. Kiej ino napoczynóm cosik ci łozprawiać, zarôzki wszyjskie pitajóm i łostowóm sóm. Dochtór go łobadôł, gynał łorugowôł, kôzôł mu jesce pójńść na inksze łobadanie i na łostatek ukazowało sie, co tyn blóndin mô tyn „iloraz inteligyncji” aże 195! Na to tyn nasz dochtór gôdô: – Wiycie panoczku, jô miarkuja po jakiymy żôdyn niy kce swami gôdać, wyście sóm dlô wszyjskich kamratów we szynku za móndre, za fest „inteligyntne”! Eźli miarkujecie, ło czym jô gôdóm? – Nó, i co terôzki panie dochtorze, co terôzki? – Możno jô wôm panoczku wyrzna jakiesik śćwierć filipa, śćwierć mózgu. Chop sfornie przistôł na to i poszôł na ta łoperacjô. Jakiesik dwa tydnie po tym wyrzinaniu, po tym lazarycie, tyn istny juzaś depce do tego swojigo dochtora: – Panie dochtorze, jezderkusie! Jô już móm mojich kamratów, ciyngiym mie pytajóm na roztomajte balangi, ale jesce niy wszyjsko jest tak na zicher richtik. Môżno byście mie jesce śćwierć filipa, tego mózgu wyrznyli, ja? Niy śleciało juzaś ze trzi tydnie i tyn istny, tyn blóndin uradowany witô sie na ceście ze tym dochtorym, klupie go tak po puklu i gôdô: – Szykownie, fajniście mi żeście to panie dochtorze zrychtowali. Kôżdydziyń móm nowe frelki, jesce szumniyjsze balangi; bali i nowy ancug musiôłech sie lajstnóńć. Nó ale ... kiejbyście mi jesce wytargali, chlastli jesce śćwiartka, to bóło by gynał. Co miôł dochtór pedzieć? Wzión go do sia do lazarytu i pajtnół jesce ta śćwiercina jejigo mózgu. Po jakimsik miesióncu dochtór trefiół na dródze tego chopa, tego jejigo pacijynta, ale jakosik takigo markotnego, jankornego. Pytô sie tego istnego tyn dochtór: – Panoczku, a co to wóm sie stało? Coście taki markotny? Niy kce żôdyn swami gôdać, niy kce sznapsa szluknóńć, dziołchy tyż jakosik wóm niy przajóm ... bo możno sómeście terôzki za gupi, sómeście jakosik ipta, co? – Niy, to niy ... wszyjsko jes do porzóndku tela, co jô wczorej dostôł ci tyn miesiónczny czôs, ciotka !!!

Pamiyntej chopie, iże cylym kôżdego szoferoka jes być zawdy piyrszym ... wszelico by to znaczóło. Im gibcij przejedziesz na czerwiónym świytle, tym myńszô szanza, iże ftosik wrómbie ci do boka. Zaszaltrowanie blinkera pokazuje wszyjskim twój zamiar wykónaniô manybru. Richticzny autofarer nigdy tego niy wyzdrôdzô ... Nigdy niy wymuszej piyrszyństwa, ani niy zajyżdżej drógi starszyjszymu autokowi. Tamtyn istny pewnikiym niy mô nic do stracyniô ... Eźli jedziesz lewym pasym bez żôdnyj możybności ścigniyńciô auta przed cia abo zjechaniô na prawo a jakisik istny ze zadku titô i blyskô światłóma, łoznaczo to, iże łón mô inksze, dodatkowe możybnóści. Wartkość we kilomyjtrach, ftoro jes na znakach drógowych, jes jedzinie wielkóścióm sugiyrówanóm i we żôdnym cufalu niy przinoleżi ji sztram reszpektówać. Nigdy niy trzim takigo łodstympu łod autoka przed cia, coby tam mógło sie wryć inksze auto. Bali kiej tyż miynisz, iże tyn absztand jes za knap, coby bele kiery ipta móg sie tam wciś ... zmyńsz go ło połówa. Brymzować przinoleżi we łostatnim łoka mrziku i to tak sztram, coby bezzglyndnie zadziôłôł twój ABS, i sprôwiół ci masiyrówanie raci. We przileżitości autoków bez tego ABS-a – turnujymy łozciónganie tyj szłapy. Nigdy tyż chopie niy próbuj podkuplować sie pod walezka, ftorô jedzie na zignale. Zaobycz przikulwitosz sie tam kajeś miôł dojechać łostatni. Eźli wpuścisz przed sia auto wyjyżdżajónce ze drógi podporzóndkowanyj wygódzisz jednymu, a łozhajcujesz i zegzisz tych, kierzi jadóm za cia. Pamiyntej, iże pojstrzód piechciorzy, kierych przepuszczôsz na pasach abo sztrasynbankowyj wyspie moge być ... terrorista. Merknij tyż chopie, iże eźli zaparkujesz swój autok na pojstrzodku trôwniola, na zicher żôdyn psiôk niy nasro we tym miyjscu. Eźli niy poradzisz jechać autokiym a ku tymu nadôwać SMS-a, ćkać jakigosik chopie hamburgera i szlukać coca-cola, kurzić jesce cigareta i wekslować CD – nigdy niy łostaniesz „sales representative” znacy przedstawiciylym handlowym wywołanyj fyrmy. Baby ku tymu muszóm sie jesce naumieć kôrmić cyckiym dziecka nałónczôs jazdy autokiym. Blóndina natrefiónô za lynkiyróm inkszego pojazdu gelduje tela samo, co sto côrnych kotów, ftore przebiygajóm ci chopie bez dróga. Znaki drógowe łoznojmiajónce ło niybezpiyczyństwie na jakimsik absznicie drógi pokazywajóm sie zawdy zarôzki po tym, kiej już tyn kónsek sztreki przejedziesz. Wyciepowanie habozi bez łokno autoka ugryfniô landszaft naobkoło i nadôwô zins fóngowaniu wszyjskich słóżbów porzóndkowych. Blóndino – eźli bez połednie, kiej jes nôjwiynkszy gmyr i holaryjô na krojcóngu, ze gulika wylejzie ci napraniec – niy rób rojszpróngu ino ze rułóm wyjńdź ze swojigo autoka. Inteligyntnó świytlno zignalizacyjô drógowô blank niy ma na to, coby ci ulekcyć życie, ino beztóż, coby ci pokôzać, iże pasowne słóżby sóm ci na biyżónco ze postympym technicnym. Miyj tyż chopie wymiarkowanie, świadómość, iże nôjlepszyjszy autofarer, to jes tyn, ftory mô we swojim autoku nôjgłóśniyjszô titówka. Pamiyntej chopie, co zmiynne warónki pogodowe nie ma we żôdnym cudfalu gróntym dlô zwekslowaniô tych powyższyjszyj regli. Sóm ci łóne przirodzónym „czynnikiem wzrostu gospodarczego” we gyszeftach automechanikerów, lakerników, „autodealerów” i côłkij medikamyntowyj industryji. Te wszyjske regle sóm razinku dlô chopów, bo przeca kôżdy miarkuje, co baba za lynkiyróm autoka to siedym lôt niyszczyńściô.

Łocuciółech sie róncz ino napocznół sie szarok, kiej ino widniało ... znacy sie, ło drugij po połedniu. Ze stopieróńskim kacynjamrym ... ze mojigo organizmusu fóngowôł ino ... mój zygarek ... Weżgołech wezrok we zol achtlika, fory stôł łod wczorej na nachtiszu ... Moja starô zwyrtô sie po chałpie, przetwiyrô sie po côłkim pomiyszkaniu i już miarkuja, co zarôzki przijńdzie ku mie i cosik mi wypokopi do roboty. Jakech miyniół po pôruch minutkach posywô mie do sklepu po żymły, cobych blank głódny niy łamziół ... nó poswała mie we takim „szczytnym” cylu ganc ajnfach. Nó, tóż wartk pod brałza, łobleczónko i pyndaluja do delikatysów. Drógóm mijóm zadichtowanô do łostatka ludźmi kwieciarnia i we mojij, jesce niy blank trzyźbyj palicy, gróntuje sie dziobelski kóncypt łominiyńciô raji. Sztaluja plac we raji, bo razinku stôł w nij sómsiôd i gzuja do sklepu, do tych delikatysów. Bocza ło tym, iże na łodwieczerz mô wparzić ku mie kamrat i ugóścić go przeca bydzie trza, toć tyż, nôjprzodzij na sztand monopolowy ... Kupuja gorzôłecka (nó, tak ze śtyry halbecki), miódzik, pôra szejściopaków roztomajtych zortów biyru, jakesik łorzyszki, chipsy, łogórki, łoliwki. króno kyjza i inksze tam jesce duperele nadôwajónce sie na ... zapitka. Bula za wszyjsko zgodliwie, wylazuja ze delikatysów, razinku tyn mój sómsiôd przi tofli we kwieciarni, tóżech festnie sztramsko ... Śmigóm ze pôłnym rukzakym i kwiôtkami do dóm – myśla se, iże moja dzisiyjszô organizacyjô, to niy w kij pierdziôł. Wkarowôłech do dóm, kłada przed mojóm staróm sprawónki ... zadowolnióny ze sia jak sto diosków i po jakimsik łoka mrziku na ziym sprowôdzô mie jedne, blank ajnfachowe pytani: – A kaj ... żymły?

Jô, nó ja, móm baba, ftorô niy mô rada, kiej jô słepia piwo. Kiejbyście słyszeli te jeji jamrowanie i górzke żôle, kiej ino sie lajstna taki jakisik maluśki, pomiyrny szejściópak jakigosik biyru. To ci jes u nij jakiś fant, fimel. Kiej ino wlazuja we jakô alyjka ze brówarym w gracy, zarôzki napoczynô sie ciepanie afków. Ale, to przeca jô jes Panym tego dómu i niy dóm zwóli, coby baba, tyn „puch marny”, gôdała mi co móm robić, i beztóż tyż uzdołech kupować se piwo ino wtynczôs, kiej moja starô mô ... nocny słóżba. Z poczóntku bóło wszyjsko jak przinoleżi ale po jakimsik czasie napoczła cosik podyjzdrzywać, bo już ci niy słepôłech piwo przi nij, a przeca nigdy bych sie go niy łodrzyknół. A i ze gymby mi zawdy capiyło jak ze dylinów we kaczmie na Listopada. Ftoregoś dnioszka wszyjsko sie wydało. Nôjprzodzij kukła do mojigo szrancka na balkónie a niyskorzij jesce, wrôcajónc ze szychty, pogracała (co za uwziyntość i srogô stanówczość we kroczaniu ku prôwdzie) we naszym hasioku (a miyszkómy we swojij chałpie) i ... znodła dówody zbródni. Jezderyny! Co sie wtynczôs dziôło! Jużech myślôł, iże jako sprawca dómu , gowa familiji byda musiôł zajmnóńć przinoleżny mi plac na sztrółdeklu przi dźwiyrzach. Efektym tego rómraju bóło to, iżech juzaś napocznół kupować, sprôwiać sie piwo lygalnie, ale ze narôżaniym sie na niychciane efekty „audio” i „wideo”. Ale nôjgorsze w tym wszyjskim jes to, iże jô babów nigdy i blank do łostatka niy spokopia. Móm mniymani, iże dziyń, w kierym chop spomiarkuje, zrozumi kobiyta, bydzie łostatnim dnioszkym naszyj cywilizacyji (eźli by to miôł być tyn 2012 rok, ło kierym sztyjc rzóndzóm roztomajte planieciôrze?). Po jakiymu take łozwôżani, takô refleksjô? Anó, na mój łostatni gyburstak moja Elza sprawióła mi szejść szykownistych zajdli do piwa i taki kónsztmajsterski, stopieróński strzybny flaszynefner!!!

Możno dzisiej deczko ło „strzydnim wiyku” (chopskich latach) we tym naszym żywobyciu. Jak ci jesce cowiek jes śpikolym, blank ci go niy łobłajzi czôs, kiej bydzie musiôł sie deczko pouwôżać ło latach, ftore napoczynajóm tyn ci jejigo strzydni wiyk. A to ci sie na isto wartko ku nóm kludzi. Jesce cowiek sie niy wygramulół ze powijôków, jesce sie cowiekowi zdo, iże mô côłkô młódość przed sia o góściami moge nabiyrać dnioszki ze tego srogigo kibla życiô a sam już przikulwitali sie wartko .... te lata, ło kierych terôzki kciołbych rzóńdzić. Nó, tóż dejcie pozór, bo tuplowanie tego niy byda eklerowôł. Eźli te twoji lata na tym nôjgryfniyjszym ze światów pokazywajóm sie we basisku, twoja tajla sie blank traci, to na isto znacy, iże jeżeś już chopie we ... strzydnim wiyku, dokulwitôłeś sie do chopskich lôt. Jeżeś na zicher we strzydnim wiyku, kiej jesce môsz festelnô szkrabka i pypeć na cosik, ale tak po prôwdzie blank już niy pamiynôsz ... na co. Kiej ci dochtór zalycô ćwiczynia na frisznym lufcie, a ty ganc ajnfach wlazujesz do autoka i łotwiyrôsz ino łokno. Kiej napoczynôsz gasić fóncla, nachtlampecka, kôżdo mziczka we izbie skuli ajnfachowyj szporobliwóści a niy beztóż, coby przeżyć, zedrzić ci rómanticzne kwile ze umiyłówanóm łosobóm. Kiej wieczerzô przi świycach ustowajóm być dlô cia rómanticzne, bo niy poradzisz już blank przeczytać ... szpajzykarty we szynku. Kiej miasto sie uczôsać, napoczynôsz chopie ukłôdać opaternie wosy, ftore ci jesce na palicy łostali. Wiycie! Mode lata, to łokrys życiô we kierym śmigómy afki i ciepiymy machy do zdrzadła ale za to strzydni wiyk, to czôs kiej te zdrzadło napoczynô nôm poszklaby robić i festelnie za te mode lata poradzi sie łodpolić. Jeżeś na zicher we strzydnim wiyku, kiej Łojciec Czas napoczynô ci zebiyrać wszyjsko to, co ci dała Matka Nôtura. Kiej ty już ustôwôsz szacówać i prziganiać staryj gyneracyji a napoczynôsz już przisrôwać modyj. Kiej niy poradzisz już nikómu dôwać złygo przikładu ... ale mogesz posugować doradóm, dôwać ino dobre rady a wszyjske przi tymu szczyrzóm sie i pukajóm ze śmiychu. Kiej już na wszyjske pytania znôsz richticznełodpowiydzi (abo ci sie zdô, iże znôsz) ale żôdyn cie ło to już łó nie ... prosi! Wiycie! Sóm ci trzi take łokrysy we żywobyciu: dzieciynctwo, mode lata i ...”wyglóndôsz wyśmiynicie!” Nó, tóż miarkujesz, iżeś jes we tym strzydnim wiyku? Nic to, gowa do góry! Nôjgorszyjsze jesce przed CIA !

Wiycie! Kejskik dostołech listecek łod jednyj mojij znajómyj starecki i terôzki kciôłbych sam deczko śniego wóm przecytać. A szło to małowiela tak: Ojgynku roztomiyły! Ftoregoś dnioszka poszłach do samtyjszygo buchhandlóngu i uwidziałach ci tam taki szykownisty abcybilder do prziklyjbowania na sztółssztanga (zderzôk) mojigo autoka ze takim ci gryfnym napisym: „Zatitej, eźli przajesz Pónbóczkowi”. Razinku bółach we szczygólnyj launie, boch dziepiyro co wróciyła sie nazôd ze szykownistego wystympu chóru kościylnygo, po kierym było głóśne, spólne rzykani – lajstłach sie beztóż tyn abcybilder i prziiklyjbowałach go zarôzki na ta sztółssztanga mojigo autoka. Jezderkusie! Jak to dobrze, coch tak zrobiyła, bo niyskorzij przitrefiyło ci mi sie na isto podniósłe i całbrowne doświadczyni. Zahaltowałach na czerwiónym świytle na napranym krajcoku i zaćmiółach sie we myślach ło Bogu, i ło tym, jaki ci Łón jes ci dlô mie dobry ... Blank ci niy zmiarkowałach, iże światła sie zwekslowali już na zielóne ... Jak to ale dobrze, co i inksze przajóm naszymu Pónjezuskowi, bo kiejby ci tyn istny niy zatitôł, blank bych sie niy kapła ... a tak wymiarkowałach, iże w pigóły ludzi przaje naszymu Pónbóczkowi! Totyż kiejech tak siedziała, jedyn istny za mnóm napocznół titać na côłki karpyntel, zatym łozewrził łokno i wrzesknół: „Na miłóść boskô! Sypej! Sypej! Jezu Kriste, cióng stónd, cióng!” Poradzisz zmiarkować Ojgyn, jakim łóddanym miyłóśnikym Pónjezuska bół tyn istny! Niyskorzij wszyjske napoczli titać! Wychylółach sie zarôzki bez łokno mojigo autoka i napoczłach môchać i uśmiychać sie do tych wszyjskich, pôłnych miyłóści ludzi. Samach tyż pôra razy drukła titek, coby dziylić śniymi ta miyłóść, te przónie. Kajsik ze zadku musiôł ci być jakisik cowiek ze Floridy boch usłyszała jak wrzeszczôł cosik ło „sunny beach”. Ujzdrzałach inkszego chopa, ftory we szpasowny szimel môchôł gorścióm ze pojstrzodkowym palcyskiym sztrekniyntym ku wiyrchowi. Kiejech spytała jednego śpikola, kiery pucowôł ludzióm szyby we autokach, co tyż to mógło znaczyć, łodpedziôł mi, iże to pewnikiym jes jakiskm hawajski znak na szczyńści i darzyni, abo cosik kole tego. Nó cóż, nigdych jesce we mojim żywobyciu niy trefióła ci nikogo ze Hawajów, tóż tyż wychynółach sie ze łokna i tyż żech mu pokôzała ta hawajskô dynga na szczyńści i darzyni. Tyn śpikol na tym krojcóngu wyparsknół, wypolół śmiychym ... bali i jimu spodobało sie te moje religijne dóświadczyni! Pôruch ludzi tak bóło przejyntych frojńdóm tyj kwilki, iże wylejźli ze swojich autoków i napoczli deptać ku mie. Pewnikiym kcieli wrółz symnóm porzykać, abo możno spytać sie, do jakigo kościoła jô przinoleża, alech razinku merkła, iże móm zielóne światło. Pomôchałach tóż tyż ku wszyjskim mojim szwesteróm i bracióm we wiyrze ze miyłym uśmiychym i przejechałach tyn krojcóng. Przifilowałach, kapłach sie, iże ino mój autok zdónżół przejechać, bo juzaś zwekslowali sie światła – poczułach srogi jankor, iże musza już ci łopuścić tych ludzi, po takim ci na isto szykownym łokôzaniu sia wzajym tak gryfnistyj miyłóści; łozewrziłach tedyć juzaś łokno i łostani już rółz pokôzałach jim wszyjskim hawajskô cycha na szczyńći i darzyni, i zarozki niyskorzij łodjechałach. Niech Pónbóczkowi bydzie chwała za tych całbrownych i wiyrzóncych ludzi!

Przy słepaniu gorzôły trza zawdy na wszyjsko dować pozór. Bo kiej sie niy do pozór to moge być tak nikiej ze Gustlikiym łod staryj Gorzelocki. Bół ci łón kiejsik na fajerze i pech kciôł, iże zabrakło gorzôły i sztofu, cyli piwa. Nó, tóż wszyjskie posłali Gustlika, skuli tego co łón bół nôjmodszy, na sztela po gorzôła. To jesce bóło na łostatek srogigo Eda (tego wiycie: Gierka). Ślazuje Gustlik po słodach i łoroz gawcy a sam we siyni, blank na spodku, leży jakisik – barzij jak sóm Gustlik – naprany panoczek. Trza go hilfnóńć pomedikowôł Gustlik. – Panoczku, a dyć co wy sam robicie? – Jô, jô sam ... miyszkóm. – Sam? A kaj? – A, na drugim sztoku. – A kluce łod dźwiyrzy majóm panoczku? – Ja, sam we weście, we lewyj kabzi. Wzión Gustlik tego panoczka pod parza, zatargôł go na drugi sztok, wycióng kluce, ňtwar dźwiyrze, wrajziół mu kluce nazôd do kabzy i wcis rajn. Ślôz na dół, a sam we tym samym miejscu, kaj przodzij, leży ufifrany tyn sóm panoczek. – Jezderkusie! A co łóni sam robióm? – Jô? Jô sam miyszkóm. – Sam? A kaj? – A na, na ... drugim sztoku. – A kluce łod antryju majóm? – A móm. We weście, we lewyj kabzie. Gustlik sie już deczko zmôchôł, nale biere panoczka pod parza i targo go na tyn drugi sztok. Wycióngo kluce, ňtwiyro dźwiyrze do antryja, wtyko kluce nazôd do westy, i szibuje panoczka driny. Kiej zasik śloz nazôd na dół, kuko a sam, jesce barzij zmaraszóny, łobdrzistany, leży panoczek we tym samym placu. – Sto pierónów, przecach niy je taki naprany, co mie straszy, abo co? Nale, iże bół dobry cowiek, zgiboł sie nad naprańcym-panoczkiym i zasik pytô: – Hej, suchajóm łóni jeny. Co łóni sam robióm? – Jô, jô, jô ... sam miyszkóm. – Łóni sam na isto miyszkajóm? – Ja, na isto, na drugim sztoku, a kluce móm we weście, we lewyj kabzie. Narôzki tyn naprany wejzdrzôł sie na Gustlika i jak niy wrzesknie: – Cof sie giździe pieróński łodymie! Jô sie już niy dóm przeca trzeci rôz wciepnóńć do windy!!! A już za starego piyrwyj móndre ludzie gôdali, iże alkohol słepany ze umiarym, opaternie niy szkłódzi nawet we nôjwiynkszych ... ilościach!!!

Nó, tóż mómy już po Wiliji. Tak po prôwdzie, to niy zawdy fajrujymy tela dni za rajóm, co latoś. Nó możno ino łóńskigo roka, kiej ci to nóm Wilijô trefióła już we strzoda i szło fajrować śtyry dni za rajóm. A fajrować to my już na isto poradzymy jak mało fto. Tela, co jô dzisiôj niy ło fajrowaniu, i niy ło jôdle – jak to zawdy robia – byda sam gôdôł, ino pospóminóm taki jedyn fal, kiery sie mie i mojimu bracikówi kielanôście lôt tymu nazôd przitrefiół. Bóło to we Wilijô. Ździebko zetrwało, kiej my ze bracikiym wykulwitali sie ze naszyj „Józefki” ... niy, niy coby my byli na sztajfnych szłapach, chocia deczko my tam przi wieczerzy szlukli, ino niy kcieli my sie ryć choby sorónie nikiej te, co jim bóło drap, kierzy sie wartko uwijali do szinki lebo szołdry i do sznapsa, kierym jich zółwizoł bóło już cuć. Tómpali my sie tak pomaluśku kole płota łod smyntorza przi „Józefce”, eknyli my sie na zegródki, a iże mieli my tyż ze sia gryfnô halbecka, kcielichmy sie zicnóńć kole lałby kaj Józik Gmyrek do kupy ze starym Neumanym, cichtowôł briwy, pulty, cukrówy i jakosi inkszô gadzina. Sznuptychlóm ściepnółech ta kapka śniega ze gnotków, bo śniyg przi samych dźwiyrzach bół ci już łodszałflowany, blyndnółech fónclóm eźli bez cufal ftosik sie sam niy skukôł i już my mieli wlajzować rajn, kiej łoroz słysza zachrapociało sztima: – I cóż wôs sam gizdy pieróńskie prziwlykło? Wejzdrzołech sie na bracika, ale łón ci przeca takigo sznapsbarytóna niy mô. Kuknółech w lewo, kuknołech we prawo, nikogo żech niy uwidziôł, nó tóż ryja sie do lałby... – Pytôłech sie ty ciarachu, co wôs sam wlece? Zasik bydzicie słepać ta gorzôła jak zawdy przi szkacie, a niyskorzij to ino bydziecie sie wadzić choby wôs fto ze skóry łodziyrôł? Troszkă ci mie to nerwło, dopolóło. Gawca juzaś wele siebie naobkoło, ale nic niy widza, żôdnego sam przi nôs niy ma. – Ustóń gupieć Bogdan, przeca sómeś kciôł, coby my sam po pastyrce prziszli (bo sie przeca staryj strachosz!) i ta halbecka łobalyli. – Przeca jô do pieróna nic niy gôdôł – pado mi na to bracik. Nó nic, niy byda zważowoł ino deptóm rajn. – Niy gupiyjcie karlusy, niy tropcie sie. To jô, Kónda, pies łod Józka, coście zaboczyli, iże jô sam côłki czôs wachuja? Richtik, gawca a przi budzie zicniynty na łogónie Kónda, łoblizuje pychol, ślypiami przewrôco i dalić prawi: – Bół sam tyn mój gospodôrz, wciepnół mi do grotka jakigosik flapsu i myśli, iże mi to przi Wiliji styknie. Kiej ino łón som sam przidepto, to mu dziepiyro rzykna, co jô łó niym tak na isto medikuja. Ździebko mi sie gupio zrobióło, iżech zaboczoł, co we Wilijô gadzina – króm możno mojij staryj – gôdô ludzkim głósym i napocznółech do niygo ze inkszyj faski: – A dyć sie Kónda niy trôp, niy starej, przijńdzie Jółzel, to ci co ze Wilije do garca wciepnie ... a podwiyl, co môsz sam tyn kranc wusztu, kiery my sie ze bracikiym na zagrycha pod mantlym przismycyli. A kiej już my przi tym sóm, to co tyż tak Józkowi kcesz pedzieć? – Nó, nó ... tóż moga mu pedzieć na tyn przikłôd, co sam we tyj lałbie, na tym szeslóngu, kiery jejigo starô kôzała sam przitargać, łóna sama wyrobiała ze tym glacatym pampóniym, kiej Gmyrek miôł szychta na noc a ji kôzôł te swoji briwy wachować, co to mieli ze flugu wrôcać. Abo ... – Dej pokój Konda, co go tam bydziesz ałfryjgować, jesce go hercszlag chyci abo ji prasknie jakómsik kopyścióm we świynta i łostuda gotowô. Pies napocznół ćkać tyn wuszt, kierych mu wciepnoł do budy, my zasik wartko, coby niy doczkać sie już tego Józka, wysłepali ta halbka, ale jakosik nóm niy za tele podłajzióła. Możno to skuli tego psigo gôdaniô, pierón wiy. Tyż my drap tyrali nazôd do dóm a sam już łod proga moja staro i świekra ze pycholym na nôs: – Wy gizdy dioseckie, wy łochyntole. Jô zawdy tak sie medikowała po jakiymu ciebie durch sie ślypia blyndujóm i ciyngiym fulosz choby naprany. A tyś na richtik zawdy bół chycóny. Zawdyś ino deptôł do szrancku na balkón. Terôzki dziepiyro żech wypokopióła, co tak môsz tam skukano gorzoła, i zawdy tyż ci jakiejsik piwo. Co prôwda, to prôwda. Jô richtik na zadku we szrancku, za mojimi krałzami naforantowôłech sie pôră flaszecek (to mi jesce, tyn zwyk, łostoł łod tyj trzecij wojny, łod tego „stanu wojennego”, kiej to cowiek musiôł naściubić, co sie ino dało, coby ło suchym pysku nie łajziś nynać). Nó ale, fto ji to pedziôł? Przecamć sama by to niy wysztudiyrowała. – A dyć niy górsz sie dziubecku, jô to tam ino trzimôł skuli gripy lebo inkszego choróbska, abo kiej by sam do ciebie, moja roztomiyło, jakiesik kamratki przilejźli, abo co – gôdom i gryfnie sie pod fusiskiym lachóm. – A fto ci tyż to pokôzôł? Przeca świekra niy je takô mónter, coby sama to wypokopióła. – A dyć to mi pedziôł tyn twój basztard, kiery niy poradzi sie doczkać kiej ci sóm nazdo, jak mu bydziesz dalszij tyn stary futer łod Majzlinyj dôwôł do jôdła. Tegoch już niy kciôł suchać i warto wlejźli my ze bracikiym do małyj izby. Achtliki my już mieli we kabzi (te, co po pastyrce) i ino żech staryj pedziôł coby nóm narychtowała cosik do jôdła, bo chyciół ci nôs głód a i ta fest wyziómbionô halbecka tyż we zocy miała pôră talarków szinki, prawoków i lisówek we łoccie, abo co tam jesce... – A dyć Elza, niy dôwejcie jim jesce jôdła, bo jak zawdy napocznóm niyskorzij we nocy, kiej już prasknóm do prykola, pierdzieć nikiej przeżgany luftbalóng – zaskrzecało cosik ze antryja. Nic, ino gizdowi byda musiôł łeb ukryńcić. Przeca tyn pieróński basztard, niy dosik iże z rańca nynać niy do, to jesce terôzki mi sam moja Haźbiytka bydzie bańtować. I to przi takich srogich świyntach. Przi Wiliji. I beztóż tyż latoś dowołech pozór, coby mi gadzina Godów, jak wtynczôs, niy popśniyła.

Nó, tóż mómy dzisiôj Wilijô. Niy ino dziecka festelnie sie na tyn dziyń radujóm i niy poradzóm sie go doczkać. A jô ci blank niy poradza napocznóńć dzisiôj ci tego mojigo beraniô. Blank mi sam nic niy sztimuje, niy klapuje skuli tyj côłkij telewizyji we kieryj już łod trzecigo dnia po zaduszkach tyrajóm roztomajte kaspry poprzeblykane za Mikołôje ... jezderkusie! I bali i baby podrzyźniajóm i kopiyrujóm tego szykownistego świyntygo. Ale ... co tam, niy byda ci dzisiôj jamrowôł. Rzykna możno słóweckóma Cypriana Kamila Norwida tak: „Jest w moim kraju zwyczaj, że w dzień wigilijny, Przy wzejściu pierwszej gwiazdy wieczornej na niebie, Ludzie gniazda wspólnego łamią chleb biblijny Najtkliwsze przekazując uczucia w tym chlebie.” Niy sóm to nasze szykowniste ślónske słówka alech niy poradziół takich, ftore by mi sam do łostatka klapowali – nikaj nôjść. I jakech rychtowoł sie do tyj Wiliji, toch jesce kajsik wynuchtoł tyż gryfne (po polskimu) sztrofki łojca Franciszka Czarnowskiego, kiere mi sam terôzki do tego wszyjskigo sztimujóm. Posuchejcie ino: „Czekając, kiedy wzejdzie wigilijna gwiazda Do wpół zmarzniętej szyby przywarł chłopiec mały. Patrzył - zimowe ptaki wracały do gniazda, Jakby tego wieczoru też świętować chciały. Niegdyś gwiazda z Betlejem mędrców prowadziła, Dziś znak daje, by zasiąść do świętej wieczerzy, By biel opłatka ludzkie waśnie pogodziła, A w sercu znów zamieszkał Ten, co "w żłobie leży". Chwila jedna! Przy tobie nikną odległości, Co szare - zmienia się w odświętne, tajemnicze. Daj nam więcej dni takich, spragnionych miłości, Niech świat przy żłóbku Twoim odmienia oblicze.” A kajniykaj moge być taki cufal, ło kierym przodzij blank niy kciołech sam rzondzić ale tak mi sie to jakosik wszyjsko sknołtlowało, pometlało i ... przeca dzisiôj Wilijo. Trza, kôżdy musi być rôd, musi doczkać na ta piyrszô gwiôzdka a niyskorzij na Dziecióntko ze uciechom. Chocia ... spómnioł mi sie sam jedyn fal jesce ze łóńskigo roka. Tak jakosik kole mojigo familoka miyszkała starô Pióntkowo (już ji sie zemrziło latoś, tak jak i mojimu kamratowi Zidze). Zawdy nóm wszyjskim łozprawiała ło swojim synku i jeji niywiastce. Jakie to łóni majóm darzyni, jak jejim zawdy krzotek sro. Gryfne pomiyszkanie majóm, lajstli sie ałtok szykowny, pelcmantle, jakiesik tam kino dómowe i co tam jesce poradziyli same lajstnóńć. Jejich synek tyż miôł wszyjskigo aże tela, coby jimu inksze dziecka śmieli ino zowiścić. Razinku – kiejech śnióm łóńskigo roka gôdôł – rychtowała sie do Wiliji i Godów. Łozprawiała co tyż to przirychtuje, uwarzi, naparszczy na te świynta dlô côłkij familiji. Łostatni tydziyń skorzij Godów (Wilijo trefi latoś we szczwôrtek) wypucowała gynał côłkie pomiyszkanie, wysztiglowała wszyjsko, wygarniyrowała łobie izby; na stół pokładła nowy tisztuch, we łoknie blydowôł jagwyntkranc. We pyndziałek napoczła ci już rychtować wszyjsko, co miało być do jôdła. Kaper już sie trowiół we citrółnie i cebuli. We wtorek upiykła kranckuchyn, zista, kołocz ze posypkóm. Uwarziła makówki, narychtowala sie już pakopie na siymioniotka, zatónkała piernik (pasternak już tyż przodzij sie spatrzała) na ta moczka. Nó, wszyjsko już bóło zapniynte na łostani knefel, coby nic niy trza bóło majtać na łostatni driker. Na tôrgu lajstła sie srogi krisbaum, kiery bół chnet do gipsdeki i ino łón musiôł doczkać do samyj Wiliji, bo – nikiej to sam u nôs na Ślónsku jes we zwyku – chojna sztafirować, garnirować musi łojciec; u nij to trefiyło na jeji synka, kiery miôł na sóm łostatek wtyknóńć na samym wiyrchu tyj jedli szpica. Tak jakosik trefiyło coch sie z Pióntkowóm spichnół dziepiyro kole Trzech Króli kiej szła łod jeji brifkastli ze gryfnóm postkartóm. – Dzisz Ojgyn, kuknij! A dyć moje dziecka, mój synek ze jejigo babeczkóm przecamć łó mie festelnie boczóm, niy przepómnóm ło mie, pra? Môsz, poczytej, bo jô sam niy móm bryli przi sia i niy poradza sie doczkać kiej przijńda do chałpy. Nó, tóż ji na tyj siyni czytóm a tam na tyj szkartce jes naszkryflane ino tela: „Wesołych Świónt” i szczysnego Nowygo Roku” – winszuje syn Ignac ze familijóm”. I jesce tak we winklu doszrajbowane: „Pofurgli my do Egiptu, bo sam u nôs jes festelnie zimno i nóm do kupy ze maluśkim Karlikiym tyż sie jakiesik łoddychniyńcie przinoleżi”. – Dobre dziecka, dobre – raduje sie Pióntkowô. – Majóm mie we zocy, majóm reszpekt dlô staryj mamulki. I poszła dalszij, a jô sie niy łopowożół spytać jak jeji ta Wilijo i te Dziecióntko we samóści śleciało. Jô terôzki winszuja gryfnych, szykownych, herskich Godów, mocka wercitych gyszynków i coby żôdyn ... sie niy udowiół łościami ze kapera.

A Wiycie? Już łod starego piyrwyj, łod downiyjszych wieczerzy zadusznych (ja, ja – wieczerzy zadusznych) ta wieczerzo wilijno zawdy skłôdała sie ze postnego jôdła. Beztóż tyż dôwno, dôwno tymu nazôd, gôdali na ta wieczerzô postnik abo pośnik. A wziyno sie to ze tego, iże dôwniyjszy świat pogański fajrowôł świynto przesilyniô zimowygo, kiere zawdy trefiało na dwadziestego pióntego grudnia. I tak, we dwadziestego szczwôrtego fajrowali pogańskie, świynto zemrzitych, ftore bóło tyż łostatnim dniym starego roku, ale tyż i wilijóm nôjkrótszejszego dnia i nôjdugszejszyj nocy. I jesce nasze starecki sztyjc dowali festelnie pozór, coby we ta wilijô niy tkać, niy rómbać, opatermnie ino śmiatać, bele ino niy ku dźwiyrzóm, a kiej trza sie już bóło siednóńć, to przodzij letko lza dmuchnóńć na zic, coby niy przigniyść, niy wymietnóńć abo niy wykurzić tych niewidzialnych byzuchantów, kierymi byli umrzite przociele i pociotki, co przilazowali do nôs na świynta. Tyż niy lza bóło sie wadzić, gorszyć ani ślimtać coby jich niy tropić. I króm próznego talyrza na stole blank dôwno tymu dôwali jesce trzi stołki dlô tych naszych duchów przodków, kierzy tyż przi tyj wieczerzy byli: „A trzy stołki polskim strojym kole stoła stojóm prózne, ze łopłatkiym kôżdy swojim idzie do nich zwrôcać dłużne. I pokłôdô na talyrzu janielskigo chleba kruchy... Bo w tych zeslach zicnóm ... duchy!” Tak we połowie dziewiytnôstego wieka, szkryflôł nasz poeta Wincenty Pol, a jô to ino pedziôł sam terôzki po naszymu. I, trza sam jesce na isto dopedzieć, iże ci tyn prózny talyrz niy bół dlô jakigosik zbónkanygo wandrusa ale dlô Pónbóczka, ftory jes ze wszyjskimi przi kôżdyj Wiliji. Wiela, mocka bóło roztomajtych zwyków. Jô spómna sam terôzki ino jedyn: we Wilijo musi być zawdy dómowników niy do pôry, ale nôjbarzij trza ci dôwać pozór, coby niy bôło jich trzinôście, bo jak wiycie, do wieczerzy we Ogrójcu Pónbóczek siednół do kupy ze dwanostóma apostlami, a jak sie to niyskorzij skóńcóło, to same już przeca łod malyńkości miarkujecie, pra? Ze tych starych zwyków wziyno sie i to, iże zawdy we Wilijo musi być słóma i siano dóma, a to skuli naszygo maluśkigo Jezuska podug sztrofek tego samego Wincynta-poyty: „Jak łobrzóndek kôże dziynny snopy wnosi sóm gumienny i sóm siankiem stół zaściela, spamiyńć żłobu Zbawiciela.” Z tym tyż skuplowany jes inkszy zwyk. U nôs dóma (i niy ino u nôs na Ślónsku) zawdy na Wilijo warzóło sie siymióniotka. Jesce za blank starego piyrwyj ludzie gôdali, co wziyno sie to ze tego, iże kiej sie maluśki Jezusek urodziół, spichnyli sie przi betlyjce i Żydy, i pogany, kiere we tym Betlyjym miyszkali. Trefiyli sie i niyskorzij trza bóło cosik wećkać, bo mieli głód. I tak ci kónopiy prziprycyli ze sia Żydy a zasik krupy przitargali – pogany (możno beztóż sie łóne mianujóm „pogańskie”). Uwarzyli kónopiy ze mlykiym, jagły ze śliwkóma i to bóła côłko jejich wieczerzô przi betlyjce, przi tym zmarzniyntym, sagusiyńkim naszym ci Dziecióntecku. Sztimujóm mi sam ale ku tymu sztrofki naszego wywołanego we świycie (u nôs mynij) ślónskigo poyty Josepha von Eichendorfa, ftore na polske przetłómaczół ks. Jerzy Szymik: „Pusty rynek. Nad dachami Gwiazda. Świeci każdy dom. W zamyśleniu, uliczkami, Idę, tuląc świętość świąt. Wielobarwne w oknach błyski I zabawek kusi czar. Radość dzieci, śpiew kołyski, Trwa kruchego szczęścia dar. Więc opuszczam mury miasta, Idę polom białym rad. Zachwyt w drżeniu świętym wzrasta: Jak jest wielki cichy świat! Gwiazdy niby łyżwy krzeszą Śnieżne iskry, cudów blask. Kolęd dźwięki niech cię wskrzeszą – Czasie pełen Bożych łask!” Nó ale, zawdy tyż gôdali, iże Wilijo to take ci „przedświyńcie”, znacy dziyń skorzij richticznych Godów a mianowali ci to tak łod łacińskigo słówecka „vigilia” znacy wachowanie, bo przeca piyrwyjsze krześcijany côłko noc skorzij Pónbóczkowygo narodzyniô „czuwali”, wachowali i festnie ci rzykali, a i jesce ku tymu pościyli. Roztomajte móndroki tuplikujóm terôzki upokornie bele kaj we radijokach i telewizyji ło dwanostuch (abo kajniykaj trzinostuch) warzyni, zortach jôdła we Wilijo. Ło tym niyskorzij, bo nôjprzodzij trza spómnieć, co zawdy po dziydzinach, po wsiach ludzie ze łociypów słómy, pszyniczónki lebo reżowyj słómy, splôtali take maluśkie sznóry, powrósła i gzuli do sadu, do łogroda, coby śniymi pobindować wszyjskie ółbstowe stromy, coby łóne na wiesna festelnie łobrodziyły, fest podarzyły. Terôzki deczko ło jôdle, wiela zortów i jakij warzy mô być. Jużech sam kiejsik rzóndziół, co za starego piyrwyj u wsiowych ludzi, u prostych ludzi, to ci bóło siedym zortów jôdła, u siodłoków, u zabranych bambrów i ślachty – to juzaś dziewiyńć, a we srogich pańskich, u tych nôjważniyjszych we Polsce ludzi, bóło jich jedynôście. Gôdôł już ło tym i Zygmunt Gloger we jejigo „Encyklopedii staropolskiej”. I niy poradza zmiarkować skany sie wziyno dwanôście abo tyż i trzinôście warzi, zortów jôdła? Nó ale, niy byda sie sam terôzki tym tropiół, niy byda sam ło tym medikowôł, bo jesce mie napocznie palica targać... a to sie przeca niy werci. Trza jesce sam tyż ale dopedzieć, co świóntyczny czôs, te wszyjske dnioszki łod Wiliji aże do Trzech Króli, to piyrwyj zawdy mianowali: GODY lebo ci Godne Świynta. We ślónskim, a i polskim kalyndôrzu te dwa tydnie, tyn czôs fajrowaniô wandluje sie łod pierónym starego piyrwyj, łod czasów jesce starosłowiańskich, kiej bóło to wszyjsko skuplowane ze takim „kultym Słońca”. A juzaś Gody, lata ery krześcijańskij rachowali sie łod dnia, kiej nasz Jezusek prziszoł, przikludziół sie na tyn światek. We tym dniu, we te Boże Narodzyni binduje sie gynał stare ze blank nowym, znacy – poduk gôdki starodôwnych Słowianów – trefiajóm sie „dwa gody”. Łod tego tyż wandluje sie miano piyrszego miesiónca po tych godach, znacy styczyń i mianowanie Bożygo Narodzyniô – Godami. I to by bóło możno na tela przed tóm Wilijóm. Jó terôzki winszuja gryfnych, szykownych, herskich Godów, mocka wercitych gyszynków i coby żôdyn ... sie niy udowiół łościami ze kapera.