Świynty Mikołoj ...

[Ojgyn z Pnioków]

Nó, tóż mómy dzisiôj jedyn ze nôjgryfniyjszych dni we roku, i to niy ino dlô dziecek – Świyntego Mikołôja. Kciôłech sam nôjprzodzij pedzieć, co szóstego grudnia kôżdego roka wszyjskie dzieci, i to na côłkim świycie niy poradzóm sie doczkać świyntego Mikołôja. Nó alech zmiarkowôł, co to jes psinco prôwda! Te wszyjskie hamerikóńskie, miymieckie, i jake tam jesce bajtle, pierónym dôwno już przepómnieli ło takim świyntym lebo blank ci go niy znali. Bo przeca łóni tego dzisiyjszego, modernego przeblecónego cudoka łoglóndajóm już tak łod piyrszych dni listopada, i to aże do poły stycznia.

Ludzie! Ło co weta, iże tyż i we naszyj telewizyji aże do Trzech Króli bydóm fyrtać roztomajte kaspry poprzebklykane za Mikołôjów (i to jesce drugda i BABY!) i do tyj chnet połowiny stycznia bydóm fórt wiskać na côłki karpyntel: „ ...coraz bliżej świynta, coraz bliżej świynta...”. Nó ale, wrôcómy sie nazôd do naszych baranów. Bez łostatnie dwa-trzi tydnie festelnie żech sie tropiół, iże bezmać na latoś blank ci tego Mikołôja niy bydzie, bo go mieli przikludzić przed ta komisyjo, co to wiycie „... prziszoł, poszoł Ziobro ...”, „... chyciyli Grzecha, Rycha ..., „... groł Mikołôj na jednoryncnych banditach ...” i take tam nasze polske gupoty. A kiej już Go tam przikludzióm, to pewnikiym bydóm łopytować eźli jes „agyntym”, eźli szczylôł do naszygo prezidynta we Gruzji, grôł we pokera, abo tyż – łod kogo mô złocioki, fto bulół za gyszynki dlô dziecek, i cy to niy bół jakisik szmiyrgeld, coby dzieckóm naszych (Pónbóczku łodpuść mi tyn grzych!) „polityków” przismycół barzij wercite gyszynki skuli tego iżby niyskorzij łojce we welónku głosówali, a po jakiymu tela glingôł tym jejigo mobilniokiym na te lelynie abo rynifery, i take tam inksze pierdoły. Beztóż moge sie przidarzić, co i do samyj Wiliji niy bydzie fertik (nikiej ze tymi niyszczysnymi BOR-owikóma, ftóre sie niy poradziyli w rzici rady dać tam we tyj Gruzji) abo jedynôstolytnim podszukowaniym tego, ftory zakatrupiół jynwrôła Papały i niy przijńdzie dran.

Podwiyl co, to musza pedzieć, co sam na Ślónsku tyn gryfny mikołôjowy zwyk bół bajstlowany bez wszyjskich fatrów, ujków, starzików lebo sómsiôdów, i to nôjlepszij kiejby byli samotne, fyrnioki (znacy te sómsiôdy). Tak ci bóło dôwnij i u nôs we familoku. Nôjprzodzij za Mikołôja tyrôł nasz ficywyrt, a kiej ci go już niy nastykło, to przeblykôł sie za tego boroka ujek abo kamrat mojigo Łojca.

Mikołôj łoblecóny bół we szarłatne szaty abo jakisik pelc, ze takóm srogóm, dugóm krykóm w gorści choby paliczek go gaszynio świycek we kościyle i wielgachnym miechym na puklu, we kierym smyczół gyszynki narychtowane przodzij bez starki i mamulki dlô wszyjskich dziecek we siyni lebo we familoku. Taki Mikołôj znôł wszyjskie grzychy (dobre uczynki tyż) naszych dziecek, naszych bajtli i szkótów. Jednych sprzezywôł, próntkiym dôł po rzici abo po palcyskach, inksze juzaś, usuchliwe pohajôł i rzyknół jakie dobre słowecko.

Coby dziecka niy przepómnieli ło tym świyntym, już na dwa-trzi tydnie skorzij starziki i łojce jim tuplikowali, coby byli moreśnie i usuchliwe, bo tyn Mikołôj moge przismycyć niy maszkyty, a ino hasie lebo łoszkrabiny. Jesce tyż ci tyn przeblecóny Mikołôj kôzôł cosik porzykać, nó i na łostatek, zawdy kôżdy najduch, bajtel cosik tam erbnół łod tego fałesznego świyntego. Jak to we powiarce:

„Na świyntego Mikołôja – dziecek czekô côłko zgrôja,

Usuchliwym do maszkyty – zaś gizdowi hasie w tyty”.

Przi takim fajerze musowo byli zawdy roztomajte kyjksy, makróny, pierniki i ... marcipan. Do piciô mlyko, kakał abo – fto to jesce sie spómni ? – kakałszale na mlyku. Jesce terôzki mi ze gymby ślinka ciece, kiej sie spómna kakał uwarzóny na samiuśkim mlyku a do szolki na łostatek bóło wciepnióne biółtko ze cukrym wanilijowym i ździebkiym zoftu ze citrółny lebo citrółnowygo kwasku.

Czytôłech kiejsik gryfno gyszichta, róman: „Ksiega z San Michele” i trefiółech tam na take szykowne, galantne i pierónym ci móndre słówecka, kiere rzykna terôzki po naszymu: „Gôdali mi, co sóm take, ftore bez côłkie życie nikandy i nigdy niy uwidzieli skrzóta, cwerga, żywego hampelmana abo ... Mikołôja. Jô jim blank niy zowiszcza, bo mocka straciyli, zapodziôli. Możno ci sie jim ślypia popśniyli, zgiździyli we szkole roztomajtym czytaniym. A możno jest ci tak i beztóż, iże te dziecka wyglóndajóm dzisiôj tak hersko, tak słósznie i sóm take przemóndrzałe, a wyrostajóm niyskorzij bez pomyślónku, bez marzyń na isto, na ludzi zmierzłych, łoszkliwych, kierzy niy majóm szkrabki ani na życie, ani łopowogi na śmiyrć”.

Zawdy coś takigo, jednygo łostowo ze nôjdôwniyjszych winkli „świadomości”, to co trzimie sie we gowie nikiej łobrozek piyrszyj w życiu seblecónyj dziołchy. A dyć przeca dobrym ludzióm łod napoczniyńcio świata ferajnowali, asistowali zawdy roztomajte cwergi, gnómy, koboldy, ubożóntka, skrzoty, Marysine „krasoludki”, nó i Mikołôje ze lelyniami i sónkami. Przeca jim, tym wszyjskim podciepóm ze naszych berów króm wielgości, zawôdzô ino to, co niymi sie niy zajimôł tyn angyjber Darwin i skuli tego żôdyn niy gôdô, co łóni wandlujóm sie łod afy, łod małupice, i żôdne wajzry i móndroki blank niy muszóm wynokwiać, żôdnych ci kónsztików bajstlować, coby jim znojść starzików, staroszków i – jak to gôdajóm – „przodków”. Tak, nikiej i to, cy Mikołôj na isto ze Laponii przijyżdżô we sónkach i lelynióma lebo jes to nasz polski, ślónski świynty.

[Tedii]

Pra.Mosz recht.To je nosz śwynty.

Jo pamientom,jak prziszoł Mikołaj z janiołem i diobłem.Tak żech się przestraszył,żech wloz za kaflok w izbie i nie mogli mie chycić.

A roz żech podpod i dostołech łoszkrabiny od Mikołaja.

Jak byłech małym bajtlem to myślołech że to prawdziwy Mikołaj.A to była moja mama.Późni mi pedzieli,że mama łoblotała wszyckich bajtli u nos na ulicy.

I to mi łostało po mamie i tyż żech sie przeblekoł za Mikołaja.

[Ojgyn z Pnioków]

Jeżech rod, iże sie ftosik łodezwoł. Myślołech coch sie łochybiół i wciepnół tyn kónsek niy tam, kaj potrza. Pozdrowió i (możno) byda dalszij szkryfloł, kiej jes ftoś, fto to jesce czyto.