Miesięcznik Murator ONLINE

Skocz do zawartości

Stakowa konstrukcja dachu - pytania


lorwet

Recommended Posts

Witam,

Szukałam w archiwum, ale jakoś nie mogę znaleźć, dlatego pytam.

 

Ze wzgędów przeciwpożarowych zmuszeni jesteśmy zastąpić tradycyjną drewnianą więźbę dachową w naszym projekcie więźbą stalową. Zastanawiam się jaki wpływ będzie to miało na koszty, konstrukcję budynku i parametry energetyczne dachu. O ile będzie droższa taka konstrukcja

2,3,4... razy?, czy trzeba zmieniać coś w konstrukcji budynku (taki dach będzie pewnie cięższy)? Jaka jest żywotność takiego dachu?

Czy pogorszeniu ulegną parametry energetyczne budynku? Czy problemem jest znalezienie ekipy, która jest to w stanie zrobić?

Na jakie inne problemy możemy natrafić?

 

Dach jest prosty - dwuspadowy (dom Lipińśkich Montreal II).

 

Z góry dziękuję za pomoc

Edytowane przez lorwet
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

  • Odpowiedzi 43
  • Utworzony
  • Ostatnia odpowiedź

Najaktywniejsi w wątku

Obowiązują. Inna sprawa, że mało kto tego przestrzega bo jako takiego odbioru przez stażaka nie ma. Strop ma REI 30 ale konstrukcja dachu w przypadku domu jednorodzinnego nie ma wymagań ppoż. Napisz coś więcej o problemie (skad takie informacje, kto Ci o tym powiedział i na podstawie czego niby tak twierdzi?)
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

ja mam w projekcie konstrukcję mieszaną - jest więźba dachowa i konstrukcja stalowa. Akurat dzisiaj wykonawca podał mi wstępne koszty. Więźba ma mnie kosztować ok. 5,5 tys. a stal w okolicach 10-12 tys. zł. Konstrukcja stalowa będzie tworzyć coś na kształt pergoli. Mam dwie płatwie stalowe HEB 180 na długość ponad 10 m. Jedna będzie w całości, druga spawana na miejscu. W ściankach działowych będą słupy z połączonych dwóch ceowników (chyba) C 100, do tego pojedyncze C100 będą łączyć płatwie ze sobą a na skos będą szły jakieś stężenia. Łącznie wychodzą mi prawie 3 t stali na dachu. Obecnie stal jest w okolicach 4 zł/kg. Do tego dochodzi transport i dźwig, który wrzuci to wszystko na poddasze i będzie czekał, aż wszystko będzie spawane na miejscu (podają, że zajmie to ok.2-3h, a godzina dźwigu ok. 300 zł). Potem tę stal trzeba jeszcze czymś tam pomalować i podano mi, że farba może kosztować ok. 1 tys. zł. Konstrukcja stalowa wiąże się też u nas z większym zbrojeniem stropu, fundamentów i zalaniem w betonie marek do montażu słupów. Ogólnie masakra. Mamy dach prosty dwuspadowy i z założenia miał być tani. Okazało się, że powyższa konstrukcja jest skutkiem pustki nad salonem, schowania słupów w ściankach działowych, wysokich ściankach kolankowych i bezokapowego dachu. WYkonawca twierdził, że można uniknąć powyższego i zrobić szerszą więźbę, która wyszłaby droższa o 1 maksymalnie 2 tysiące. Kierownik wspominał podobnie. Konstruktor powiedział, że inaczej nie chciało mu wyjść w obliczeniach. Kierownik i wykonawca dalej twierdzili, że drewno mogłoby przyjąć taki ciężąr, ale nikt oficjalnie (na papierze) nie chciał wziąć na siebie tej odpowiedzialności. Robimy więc konstrukcję stalową za prawie 12 tys. - nie będziemy ryzykować zawalenia dachu. Niemniej jednak, gdybyśmy wiedzieli, że to, co mamy wrysowane w projekcie tyle kosztuje, to możliwe, że zrezygnowalibyśmy z pustki albo kazali konstruktorowi przyjąć taki przekrój więźby, aby robić wszystko z drewna (gdyby, to było możliwe).

Ogólnie - jeśli macie pole manewru, to nie idźcie w konstrukcję stalową. U mnie są płatwie i słupy, ale jest jeszcze coś takiego jak ramy, a to już w ogóle kosztuje majątek. Ale w Montrealu nie powinno być aż takiej potrzeby (był to jeden z naszych pierwszych typów).

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

ja mam w projekcie konstrukcję mieszaną - jest więźba dachowa i konstrukcja stalowa. Akurat dzisiaj wykonawca podał mi wstępne koszty. Więźba ma mnie kosztować ok. 5,5 tys. a stal w okolicach 10-12 tys. zł.

.... Niemniej jednak, gdybyśmy wiedzieli, że to, co mamy wrysowane w projekcie tyle kosztuje, to możliwe, że zrezygnowalibyśmy z pustki albo kazali konstruktorowi przyjąć taki przekrój więźby, aby robić wszystko z drewna (gdyby, to było możliwe).

Ogólnie - jeśli macie pole manewru, to nie idźcie w konstrukcję stalową. U mnie są płatwie i słupy, ale jest jeszcze coś takiego jak ramy, a to już w ogóle kosztuje majątek. Ale w Montrealu nie powinno być aż takiej potrzeby (był to jeden z naszych pierwszych typów).

 

Bo to zwykle jest tak, że na etapie projektu inwestor absolutnie nie chce mieć słupków w pokojach, chce przestrzeni i na dodatek jeszcze wali dachówkę na pokrycie a dach jest wielospadowy. Inwestor na tym etapie jest zaaferowany projektem a nie późniejszymi kosztami. A czasemi w takich sytuacjach po prostu nie da się uniknąć drogich rozwiązań.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

...Ze wzgędów przeciwpożarowych zmuszeni jesteśmy zastąpić tradycyjną drewnianą więźbę dachową w naszym projekcie więźbą stalową.

...Na jakie inne problemy możemy natrafić?

 

A czym planujecie pokryć dach? Bo jak dachówką czy blachodachówką to należy rozumieć, że kontrłaty i łaty też?! A z jakiego materiału krycie wstępne bo w tych warunkach folia odpada pozostawałaby blacha płaska?! Bezpieczeństwo ogniowe więźbie (oczywiście nie w 100%) można zapewnić stosując podwójną warstwę płyt GK ognioodpornych. Pozdrawiam.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Szybkaosa, masz rację, ale to architekt powinien udzielić klarownej informacji - zrobię Wam pustkę (nie prosiliśmy o nią, była to propozycja architekta), ale to będzie wiązać się ze stalą na dachu, która będzie kosztowac kwotę X. Wtedy mam jasną sytuację - chcę pustkę, schowane słupy, to uwzględniam dodatkowe koszty. Nie mam kasy na taki dach - proszę zrobić strop nad salonem. I tyle.

Lorwet, sorki za odejście od tematu :)

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Konstrukcja stalowa będzie tworzyć coś na kształt pergoli. Mam dwie płatwie stalowe HEB 180 na długość ponad 10 m. Jedna będzie w całości, druga spawana na miejscu. W ściankach działowych będą słupy z połączonych dwóch ceowników (chyba) C 100, do tego pojedyncze C100 będą łączyć płatwie ze sobą a na skos będą szły jakieś stężenia. Łącznie wychodzą mi prawie 3 t stali na dachu. Obecnie stal jest w okolicach 4 zł/kg. Do tego dochodzi transport i dźwig, który wrzuci to wszystko na poddasze i będzie czekał, aż wszystko będzie spawane na miejscu (podają, że zajmie to ok.2-3h, a godzina dźwigu ok. 300 zł).

 

weź poproś tego konstruktora niech się bardziej wykaże

profile HEB służą w zasadzie do przenoszenia sił osiowych (słupy), a na elementy zginane daje się je tylko wyjątkowo w uwagi na ich koszmarny ciężar . Ekonomiczne na zginanie są profile IPE, INP (tzw. normalne), w ostateczności HEA czy- moje ulubione- zespawane w skrzynkę dwa ceowniki.

Jako słupki najlepiej użyć rury kwadratowej 80x80x4 robienie słupków z ceowników to przesada.

Dźwig nie wiem skąd bierzesz znajdź tańszy ja do płyt kanałowych miałem dźwig za 150 zł/h + transport 3zł/km nośność miał z 15ton a do montażu stali wystarczą lekkie dźwigi o dużym wysięgu. Jak wykonawca będzie w miarę bystry to i bez dźwigu by się obeszło, HDSem można wrzucić na strop a dalej niech sobie radzą. Cena 4zł/kg to jakaś kosmiczna, normalnie w podobnej cenie możesz zamówić już gotowe elementy w wytwórni pospawane na blachy czołowe, pomalowane i gotowe do montażu na śruby bez żadnego spawania.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

weź poproś tego konstruktora niech się bardziej wykaże

profile HEB służą w zasadzie do przenoszenia sił osiowych (słupy), a na elementy zginane daje się je tylko wyjątkowo w uwagi na ich koszmarny ciężar . Ekonomiczne na zginanie są profile IPE, INP (tzw. normalne), w ostateczności HEA czy- moje ulubione- zespawane w skrzynkę dwa ceowniki.

Jako słupki najlepiej użyć rury kwadratowej 80x80x4 robienie słupków z ceowników to przesada.

Dźwig nie wiem skąd bierzesz znajdź tańszy ja do płyt kanałowych miałem dźwig za 150 zł/h + transport 3zł/km nośność miał z 15ton a do montażu stali wystarczą lekkie dźwigi o dużym wysięgu. Jak wykonawca będzie w miarę bystry to i bez dźwigu by się obeszło, HDSem można wrzucić na strop a dalej niech sobie radzą. Cena 4zł/kg to jakaś kosmiczna, normalnie w podobnej cenie możesz zamówić już gotowe elementy w wytwórni pospawane na blachy czołowe, pomalowane i gotowe do montażu na śruby bez żadnego spawania.

 

 

Kolego slawek9000 twoja wypowiedź świadczy o totalnej ignorancji i nieodpowiedzialności. Zdaje się, że jesteś forumowym specjalistą od budowania jakich pełno w naszym kraju. Jak można bez znajomości tematu i problematyki danego zagadnienia sugerować rozwiązania i przekroje elementów konstrukcyjnych?? Czy na forach medycznych też udzielasz porad? Chyba bardziej zależy ci na naklepaniu ilości postów niż na treści merytorycznej.

Dla twojej wiadomości sugerowane przez ciebie przekroje IPE i INP owszem są ekonomiczne dla elementów zginanych, ale tylko w jednej płaszczyźnie, może przypomnisz jak pracuje płatew??

Natomiast profil 80x80x4mm to możesz stosować sobie na konstrukcję budy dla psa.

Przestrzegam wszystkich rozsądnych inwestorów przed czerpaniem wiedzy technicznej z takich miejsc jak to forum. Chyba nie trzeba przypominać czym grozi oszczędzanie i wprowadzanie zmian na własną rękę w konstrukcji. A może trzeba??? Często wydaje się koszmarne pieniądze na okna, dachówkę, mebelki…. bez mrugnięcia okiem, zaś gdy trzeba wydać na elementy, które stanowią o waszym bezpieczeństwie to już jest problem, gdzie tu logika???

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Kolego slawek9000 twoja wypowiedź świadczy o totalnej ignorancji i nieodpowiedzialności. Zdaje się, że jesteś forumowym specjalistą od budowania jakich pełno w naszym kraju. Jak można bez znajomości tematu i problematyki danego zagadnienia sugerować rozwiązania i przekroje elementów konstrukcyjnych?? Czy na forach medycznych też udzielasz porad? Chyba bardziej zależy ci na naklepaniu ilości postów niż na treści merytorycznej.

Dla twojej wiadomości sugerowane przez ciebie przekroje IPE i INP owszem są ekonomiczne dla elementów zginanych, ale tylko w jednej płaszczyźnie, może przypomnisz jak pracuje płatew??

Natomiast profil 80x80x4mm to możesz stosować sobie na konstrukcję budy dla psa.

Przestrzegam wszystkich rozsądnych inwestorów przed czerpaniem wiedzy technicznej z takich miejsc jak to forum. Chyba nie trzeba przypominać czym grozi oszczędzanie i wprowadzanie zmian na własną rękę w konstrukcji. A może trzeba??? Często wydaje się koszmarne pieniądze na okna, dachówkę, mebelki…. bez mrugnięcia okiem, zaś gdy trzeba wydać na elementy, które stanowią o waszym bezpieczeństwie to już jest problem, gdzie tu logika???

 

? ? ? Mr. slawek9000 w prosty sposób opisał profile jakie wskazane byłoby zastosować w zależności od tego to jakiego rodzaju pracy miałyby służyć. Nie podał przy tym żadnych wielkości przekrojowych poza słupkami, których nośność przy stosowaniu płatwi stalowych w standardowych domach jest niemalże wystarczająca. Oczywiście przy zginaniu dwukierunkowym najlepiej stosować przekroje skrzynkowe lub szersze dwuteowniki np.

Mr. slawek9000 nie nawołuje, zdaje się, do internetowego doboru przekrojów stalowych na podstawie przesłanego moderatorowi imienia.

 

Wg Ciebie profil 80x80x4mm to możesz zastosować sobie na konstrukcję budy dla psa, masz świadomość o czym piszesz?. Ja sugerowałbym raczej 100x100x4 :)

Odnośnie zmian konstrukcyjnych to masz absolutną rację, od tego jest tylko i wyłącznie konstruktor tudzież inny znający się na tym filozof.

 

Jako, że Twój post jest pod tym nickiem jako pierwszy, przypuszczam, że treść wypowiedzi wynika tylko i wyłącznie z problemów z odciskami. Może Mr. slawek9000 komuś nadepnął na coś? Któż raczy wiedzieć.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

? ? ? Mr. slawek9000 w prosty sposób opisał profile jakie wskazane byłoby zastosować w zależności od tego to jakiego rodzaju pracy miałyby służyć. Nie podał przy tym żadnych wielkości przekrojowych poza słupkami, których nośność przy stosowaniu płatwi stalowych w standardowych domach jest niemalże wystarczająca. Oczywiście przy zginaniu dwukierunkowym najlepiej stosować przekroje skrzynkowe lub szersze dwuteowniki np.

Mr. slawek9000 nie nawołuje, zdaje się, do internetowego doboru przekrojów stalowych na podstawie przesłanego moderatorowi imienia.

 

Wg Ciebie profil 80x80x4mm to możesz zastosować sobie na konstrukcję budy dla psa, masz świadomość o czym piszesz?. Ja sugerowałbym raczej 100x100x4 :)

Odnośnie zmian konstrukcyjnych to masz absolutną rację, od tego jest tylko i wyłącznie konstruktor tudzież inny znający się na tym filozof.

 

Jako, że Twój post jest pod tym nickiem jako pierwszy, przypuszczam, że treść wypowiedzi wynika tylko i wyłącznie z problemów z odciskami. Może Mr. slawek9000 komuś nadepnął na coś? Któż raczy wiedzieć.

 

 

Jakieś koło wzajemnej adoracji się zawiązało?? Jeśli słupki 80x80x4 wystarczają w standardowych domach to poproszę o definicję "standardowy dom", proszę wybaczyć ale to jest zbytnie uogulnianie, równie dobrze można napisać że w typowym samochodzie stosowane są koła okrągłe. Do tego to się sprowadza.

Z odciskami u mnie wszystko dobrze naklejam plasterki.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Jakieś koło wzajemnej adoracji się zawiązało?? Jeśli słupki 80x80x4 wystarczają w standardowych domach to poproszę o definicję "standardowy dom", proszę wybaczyć ale to jest zbytnie uogulnianie, równie dobrze można napisać że w typowym samochodzie stosowane są koła okrągłe. Do tego to się sprowadza.

Z odciskami u mnie wszystko dobrze naklejam plasterki.

 

Oczywiście, pisząc standardowy miałem na myśli budynek o niezbyt wygórowanych wymaganiach konstrukcyjnych. Bez szczegółów proszę, bo tak prosto to się nie da.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

w związku z tym, że poszło o mój dach, to pozwolę się odezwać. Postanowiłam sama zadzwonić do konstruktora i spytac, czy ta stal musi być czy nie. Wytłumaczył, że oczywiście można było zrobić z drewna, ale wtedy słupy byłyby na środku pomieszczeń. Nie będę z tym dyskutować, bo nie znam się na tym i nie chcę, aby dach zawalił mi się na głowę. Zapadła decyzja, że idziemy, jak w projekcie. Jeśli jest tam HEB, to niech będzie. W piątek zamocowany słupy (do obejrzenia tu http://forum.muratordom.pl/entry.php?110800-Dziennik-budowania-i-nie-tylko). Wykonawca jednak sam zdecydował i zmienił słup na betonowym słupie w salonie. Twierdzi, że to jest ok. Musze jednak zadzwonić do konstruktora i upewnić się czy rzeczywiście nie ma z tym problemu. Bez sensu byłoby płacić tyle kasy na tę stal, zmienić jeden słup, który potem okazałby się słabym punktem.
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Przepraszam, że się tak czepiam, ale jak czytam niektóre wypowiedzi to aż mnie nosi, jestem projektantem i jak inwestorzy naczytają się takich różnych ciekawych informacji to potem wydaje się im, że wszędzie powinny być słupki 80x80x4 i ani o mm większe, a płatwie tylko IPE albo HEA.

A wracając do zapytania lorwet konstrukcja dachu w domach jednorodzinnych powinna być NRO (nie rozprzestrzeniająca ognia) zwykle impregnaty solne do drewna jak i obudowa np gk. to załatwiają, jeśli zaś chodzi o zamianę na stal to jest to trochę niezrozumiałe bo stal też będzie trzeba zabezpieczyć p.poż.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

... konstrukcja dachu w domach jednorodzinnych powinna być NRO (nie rozprzestrzeniająca ognia) zwykle impregnaty solne do drewna jak i obudowa np gk. to załatwiają....

 

Z całym szacunkiem ale tylko teoretycznie. Praktycznie przed ogniem nie ma żadnej ochrony i nie życzę nikomu aby sprawdził to na swoim domu. Wspomniane wyżej materiały co najwyżej mogą spowolnić zapalenie (i takie jest ich zadanie) stwarzając tym samym szansę ludziom na opuszczenie płonącego domu. Pozdrawiam.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Przepraszam, że się tak czepiam, ale jak czytam niektóre wypowiedzi to aż mnie nosi, jestem projektantem i jak inwestorzy naczytają się takich różnych ciekawych informacji to potem wydaje się im, że wszędzie powinny być słupki 80x80x4 i ani o mm większe, a płatwie tylko IPE albo HEA.

A wracając do zapytania lorwet konstrukcja dachu w domach jednorodzinnych powinna być NRO (nie rozprzestrzeniająca ognia) zwykle impregnaty solne do drewna jak i obudowa np gk. to załatwiają, jeśli zaś chodzi o zamianę na stal to jest to trochę niezrozumiałe bo stal też będzie trzeba zabezpieczyć p.poż.

 

Projektantem czego Pan jest?

Panie projektancie, jak Pan wie, zawód projektanta konstrukcji jest w branży budowlanej niezwykle odpowiedzialny, od projektanta konstrukcji wymaga się analitycznego myślenia oraz zdolności rozpoznawania i rozwiązywania zagadnień w najważniejszych elementach w budynku jakim jest konstrukcja. Fatalnie jest gdy projektant nie potrafi przeanalizować tekstu pisanego i w sposób profesjonalny :) odnieść się do niego.

Czy dla domu jednorodzinnego sufit z płyt g-k nie zabezpiecza p.poż w sposób wystarczający konstrukcji stalowej? Pzdr. EOT

Edytowane przez szybkaosa
Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Przepraszam, że się tak czepiam, ale jak czytam niektóre wypowiedzi to aż mnie nosi, jestem projektantem i jak inwestorzy naczytają się takich różnych ciekawych informacji to potem wydaje się im, że wszędzie powinny być słupki 80x80x4 i ani o mm większe, a płatwie tylko IPE albo HEA.

A wracając do zapytania lorwet konstrukcja dachu w domach jednorodzinnych powinna być NRO (nie rozprzestrzeniająca ognia) zwykle impregnaty solne do drewna jak i obudowa np gk. to załatwiają, jeśli zaś chodzi o zamianę na stal to jest to trochę niezrozumiałe bo stal też będzie trzeba zabezpieczyć p.poż.

 

jesteś może i projektantem, ale chyba nie konstrukcji. Słupek 80x80x4 ze stali 235JR2 o długości 6m ma nośność 260kN czyli 26ton co odpowiada mniej więcej 100m2 więźby. Znajdź mi więźbę gdzie są większe siły na słupki. Profile HEB to tylko niepełnosprawny umysłowo może zastosować, albo ktoś kto projektuje nie patrząc na koszty jakie poniesie inwestor. Oczywiście płatwie są dwukierunkowo zginane, ale w płaszczyźnie pionowej obciążeń jest 7x więcej niż w płaszczyźnie poziomej, chyba że ktoś zastosuje układ rozporowy bez ściągów ale to tylko świadczy o jego umiejętnościach. Chyba że to Ty jesteś takim konstruktorem co z HEBa projektuje więźby do domków, jasne że się nie zawali o ile nie przygniecie jakiego montażystę.

Tak się składa kolego że jestem projektantem i chyba z trochę większym doświadczeniem od twojego , projektowanie to sztuka kompromisu między bezpieczeństwem, właściwościami użytkowymi a kosztami. Nie sztuką jest przewymiarować wszystko 3x , tylko trzeba znaleźć też takiego co za to zapłaci.

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

jesteś może i projektantem, ale chyba nie konstrukcji. Słupek 80x80x4 ze stali 235JR2 o długości 6m ma nośność 260kN czyli 26ton co odpowiada mniej więcej 100m2 więźby. Znajdź mi więźbę gdzie są większe siły na słupki. Profile HEB to tylko niepełnosprawny umysłowo może zastosować, albo ktoś kto projektuje nie patrząc na koszty jakie poniesie inwestor. Oczywiście płatwie są dwukierunkowo zginane, ale w płaszczyźnie pionowej obciążeń jest 7x więcej niż w płaszczyźnie poziomej, chyba że ktoś zastosuje układ rozporowy bez ściągów ale to tylko świadczy o jego umiejętnościach. Chyba że to Ty jesteś takim konstruktorem co z HEBa projektuje więźby do domków, jasne że się nie zawali o ile nie przygniecie jakiego montażystę.

Tak się składa kolego że jestem projektantem i chyba z trochę większym doświadczeniem od twojego , projektowanie to sztuka kompromisu między bezpieczeństwem, właściwościami użytkowymi a kosztami. Nie sztuką jest przewymiarować wszystko 3x , tylko trzeba znaleźć też takiego co za to zapłaci.

 

hahaha ale dałeś kolego popis chyba ci się rozciąganie ze ściskaniem pomyliło, zrób sobie ostatni eksperyment w życiu stań sobie pod swoim słupkiem 6m z RK 80x80x4mm i postaw na nim 260kN ;)))) A kolega słyszał o momentach, wyboczeniach. smukłości... Masz u mnie złoty medal za doświadczenie w klepaniu domków.

A i owszem jeśli tylko zachodzi taka potrzeba stosuję HEB-y

Odnośnik do komentarza
Udostępnij na innych stronach

Dołącz do dyskusji

Możesz dodać zawartość już teraz a zarejestrować się później. Jeśli posiadasz już konto, zaloguj się aby dodać zawartość za jego pomocą.

Gość
Odpowiedz w tym wątku

×   Wklejono zawartość z formatowaniem.   Usuń formatowanie

  Dozwolonych jest tylko 75 emoji.

×   Odnośnik został automatycznie osadzony.   Przywróć wyświetlanie jako odnośnik

×   Przywrócono poprzednią zawartość.   Wyczyść edytor

×   Nie możesz bezpośrednio wkleić grafiki. Dodaj lub załącz grafiki z adresu URL.




×
×
  • Dodaj nową pozycję...